Rozpoznanie przyczyny powstania zjawisk osuwiskowych ma kluczowe znaczenie dla podjęcia właściwych kroków zmierzających do ustabilizowania obszaru zagrożonego osuwiskiem. Do czynników podstawowych, które mają wpływa na powstawanie osuwisk należą:

• budowa geologiczna - czyli rodzaj materiału skalnego i jego własności mechaniczne; układ poszczególnych warstw w stosunku do ukształtowania terenu; występowanie poziomów wody gruntowej, źródeł, wycieków i wysięków,
• ukształtowanie terenu i związany z tym kąt nachylenia zbocza, które może być spowodowane erozją wgłębną i boczną lub sztucznym podcięciem zbocza w wyniku działalności człowieka,
• warunki klimatyczne, ilość opadów (ich nasilenie i rozkład w czasie), klimatyczne warunki wietrzenia i przemian skał (wahania temperatur i ich zakres i zmiana w czasie, stopień nasłonecznienia).

Do uwarunkowań wpływających na stateczność zbocza należą czynniki działające (aktywne) krótkotrwałe lub długotrwałe, wśród których wyróżnić można:

• wodę - stanowiąca czynnik rzeźbotwórczy i transportujący, zajmujący strukturę gruntu i powodujący dodatkowe obciążenie w zboczu (w wyniku wypierania z porów powietrza i zajmowania jego miejsca). Woda może występować, jako woda opadowa (deszcz lub śnieg), woda powierzchniowa (płynąc lub stojąca), woda podziemna (wywołująca zmiany strukturalne w podłożu gruntowym i stanowiąca dodatkowe obciążenie zbocza), woda, jako czynnik ułatwiający wietrzenie (działanie chemiczne, lód szczelinowy itp.),
• zmiany temperatury, nasłonecznienia i inne czynniki klimatyczne wpływające na wietrzenie i budowę wewnętrzną skał,
• sposób użytkowania - grunty rolnicze, leśne, budowlane,
• zakres i rodzaj szaty roślinnej,
• zamiany nachylenia i wysokości zbocza wywołane w sposób naturalny lub sztuczny (działalności człowieka),
• obciążenie zbocza - jego wielkość i rodzaj np. stałe (obciążenie budynkiem lub drogą), zmienne, (związane z budową), dynamiczne naturalne (trzęsienie ziemi) lub wywołane prowadzoną działalnością (praca urządzeń, ruch maszyn lub pojazdów).

Woda w wielu przypadkach uznawana jest za czynnik decydujący o powstawaniu osuwisk, a jej wpływ na podłoże gruntowe może mieć różnorodny charakter:

• usuwa naprężenia powierzchniowe pomiędzy ziarnami skał luźnych i zmniejsza kohezję w materiale skalnym,
• zwiększa ciężar jednostkowy gruntu, wypierając z porów powietrze i zajmując jego miejsce,
• woda płynąca wypłukuje lepiszcze osłabiając tym samym strukturę wewnętrzną gruntu,
• w wyniku zwiększenia ciśnienia wody w porach gruntu spada jego wytrzymałość na ścinanie,
• powoduje pęcznienie gruntu, zmieniając jego budowę wewnętrzną,
• powoduje otworzenie istniejących szczelin i powstawanie nowych, np. poprzez współudział wody w wietrzeniu mechanicznym przez zamarzanie,
• zmiana wilgotności i wyschnięcie powoduje w niektórych gruntach rozpadanie się i niszczenie ich struktury wewnętrznej,
• szybkie zmiany zwierciadła wody gruntowej powodują w niektórych gruntach zniszczenie struktury wewnętrznej i upłynnienie,
• powoduje erozję powierzchniową i podpowierzchniową.

Podane powyżej przykłady nie wyczerpują oczywiście wszystkich możliwości działania wody, jakie można spotkać w naturze.